Entidade colectiva

Unión Mugardesa

• Unión Mugardesa de Instrucción
• Unión Mugardesa de Instrucción y Beneficencia
• Unión Mugardesa de Beneficencia y Recreo

1909-07-30 ata a actualidade

Esta sociedade foi fundada pola numerosa colonia de emigrantes mugardeses residentes na illa de Cuba coa finalidade de levar gratuitamente aos seus veciños «el codiciado pan de la enseñanza». A súa creación estivo promovida por Francisco Sabio Badía (primeiro presidente), Juan José Rabina Cañizo, Eliseo García, Esteban Deus Prados, Ferreol Lago, Jaime Villar Lago e José Gelpi Souto.
Segundo a acta de constitución, o obxecto principal da nova entidade era «fomentar y propagar la enseñanza gratuíta entre los naturales del término municipal de Mugardos, creando a ese fin, colegios de ambos sexos en cada una de las cuatro parroquias de que se compone dicho término, empezando por la de Mugardos y continuando en las demás...».
Unha vez constituída, a entidade comeza a organizar numerosas actividades para obter fondos para enviar á súa terra natal, ben a través da emisión de bonos, ou pagamento de cotas sociais, ben organizando festas e comidas que servían tamén para fomentar a unión dos mugardeses que vivían na illa.
O 19 de setembro de 1910 crea unha delegación en Mugardos, que foi dirixida por Jesús Fernández, quen se ocupa de xestionar todo canto se lle encargaba de Cuba e, principalmente, a construción do grupo escolar.
Contaba, tamén, coa axuda de grupos de mugardeses que residían noutros países como Estados Unidos: en Florida, o delegado era Joaquín Díaz Casal; en California, Juan Rodeiro, e en Boot Key, José Díaz Casal. En Bos Aires, Manuel Deus López; en México, Vicente López Badía; e, en Brasil, Antonio Lara Aneiros. Con todas as contribucións mandáronse, ao longo de varias décadas, cartos para o mantemento das escolas municipais e tamén para casos de necesidade da vila e dos seus habitantes, como por exemplo o envío, en 1912, de 1899 pesetas para repartirlles ás catro viúvas dos náufragos da lancha Pilar.
O 9 de abril de 1922 organízase un acto para festexar a colocación da primeira pedra do edificio escolar que levará o nome da sociedade. As obras comezan en 1923 e rematan en 1925, cun custo de 6500 pesetas. Pero non será inaugurado oficialmente ata o 3 de novembro de 1929, debido ás malas relacións entre os directivos da sociedade e o alcalde da vila.
Por este motivo, en 1925 a sociedade cedeu o edificio para que se impartisen as clases da escola unitaria dos Casás. En 1927, sen inaugurar, comezan as clases, que serán gratuítas e laicas, cun mestre pagado pola sociedade.
Nesta década realiza numerosos envíos de libros para as escolas do municipio.
En 1926 hai importantes disensións polo funcionamento da entidade entre os socios, o que desenvoca na escisión dun grupo, que acaba formando unha nova asociación chamada Juventud Mugardesa, con finalidade recreativa. En 1946, grazas ás xestións de Francisco Yáñez Badía, as dúas asociacións volven unirse. Pero os cambios políticos e sociais, tanto en España como en Cuba, provocan unha modificación nos seus obxectivos, benéficos e recreativos, pasando a chamarse Unión Mugardesa de Beneficencia y Recreo.
En 1951, a causa das dificultades económicas da sociedade, apróbase en asemblea xeral de socios a cesión do edificio escolar ao Concello.
Esta sociedade segue a existir na actualidade e é unha das poucas que conta coa súa propia sede social, sita na rúa Peñalver, 561 da capital cubana.

América
Cuba
A Habana
Mugardos
Provincia da Coruña

Asociación civil de emigrantes

Instrutiva, recreativa, cultural, mutualista

ES GA 15078 ACCG

NOGADA

Borrador

Parcial

Revisada por Adriana Cousillas o 31/07/2019

• galego

• latino

Bases de datos do AEG, Web As Escolas da Emigración