Fondo AE-CU-ARAG - Asociación iniciadora y protectora de la Real Academia Gallega

Creada o 27 de xuño de 1905 na cidade da Habana, por iniciativa de José Fontenla, quen preside a Comisión Xestora que estaba formada ademáis por: Ángel Barros, Juan J. Domínguez, Miguel Bendamio, José López Pérez, Adelardo Novo, Félix Pérez Choza, José Abeleira, José Barros Agra, José Fontenla, José Cerdeira, José Margharide, José A. Fernández, José María Candia, Enrique Mañan, Agustín Montoto, Ramón Sánchez, Juan Castro, Joaquín Galindo, Alfredo Nan de Allariz, José Castro Chané, Antonio Villaamil, Atanasio Escalante, Juan Martínez e Leopoldo Pita.
Esta sociedade constitúe o precedente histórico da Real Academia Gallega. Coñeceuse tamén polo nome de "Asociación Iniciadora y Protectora de la Gran Academia Gallega" e como tal o seu fin era crear unha "Academia Gallega", que se encargara da defensa da língua e a cultura galegas. Con este fin póñense en contacto intelectuais galegos para aúnar esforzos.
O obxectivo vese cumprido o 4 de setembro de 1905 cando tras ese contacto os intelectuais Manuel Murguía, Andrés Martínez Salazar e José Pérez Ballesteros constitúen a ansiada Academia na cidade da Coruña.
Como Presidente de Honra nomearon a Manuel Curros Enríquez e entre os Académicos residentes na Habana atopábanse: Alvaro de la Iglesia; Alfredo Nan de Allariz, presidente do Centro Gallego e director de "Galicia"; Mercedes Vieto Bouza, Ramón García Mon, Laureano Rodríguez, Angel Barros, José Mª. Arrarte, José López Pérez, José F. Fuentes, Plácido Lugris, Aniceto Valdivia, José Fontenla e Adelardo Novo.
Tras a fundación da RAG en Galicia, terán como finalidade o mantemento económico da mesma, así como a axuda a intelectuais necesitados. Esta sociedade tivo delegacións nas cidades de Cienfuegos, Santa Clara, Guantánamo e Bayamó.
No ano 1920, á morte de José Fontenla, o seu fundador, a sociedade envía á cidade da Coruña a súa biblioteca por doazón testamentaria á Biblioteca da Real Academia Galega.