Esta asociación está integrada por emigrantes galegos e españois, forofos do club de fútbol Deportivo da Coruña, que aínda que residentes en Newark están ao tanto da marcha do seu equipo.
A Peña está liderada e presidida por Joaquín J. Camaño; outros integrantes da directiva son: José A. Seráns, José García, Celso Sánchez, Daniel Hermida, Lisardo Fandiño e Mario Torres.
Ademais de reunirse para ver os partidos e difundir as victorias do club deportivista, mantiñan lazos con outras peñas creadas tanto en Galicia, como en España ou no mundo.
Visitan Galicia para algunhas celebracións deportivas.
En 2006, con preto de 350 socios, continúan reuníndose no Bar Galicia 98, de Newark, para ver disputar os partidos do seu equipo.

En 1918, un grupo de mozos da parroquia de Cecebre, liderados por José García Gómez e José Barral Méndez, fundaron unha sociedade recreativa na parroquia co nome de La Juventud de Cecebre. A súa finalidade era construír un edificio social para que as e os veciños se reunisen e organizasen bailes e outras actividades recreativas, pero tamén para cubrir algunhas necesidades da parroquia, como ter unha biblioteca e unha caixa de primeiros auxilios.
Aos poucos meses, fixéronlles unha chamada de axuda aos veciños que estaban emigrados en Nova York. Estes responden a esta petición e tras varias reunións fundan unha sociedade para conseguir fondos e construír un edificio social. Impoñen a idea de que no edificio tiña que funcionar unha escola onde recibisen ensino primario todos os nenos da parroquia.
O 8 de outubro de 1922 inauguran o edificio social, pero non será ata 1929 cando se constitúa oficialmente a escola de carácter mixto, situada nas dependencias do primeiro andar.
Ademais da construción do edificio, a entidade mandará cartos e material bibliográfico para a biblioteca, así como materiais educativos para a escola, sobre todo aparellos de calidade, moi caros e difíciles de conseguir en Galicia, como unhas máquinas de escribir, que enviaron en 1931, ou un amplificador e micrófono para o salón de baile.

Nos anos 20 existiu un Centro Gallego de Nova York que chegou a ter un edificio en propiedade, situado en Union Square que, naquel tempo, era o orgullo da comunidade galega, e no que se instalaron outras sociedades españolas. Pero a gran depresión económica que azotaba o país acabou coa institución. Moitos dos socios pasaron a formar parte doutras sociedades hispanas como a “Sociedad Benéfica Española”, “La Nacional” e durante a Guerra Civil, polo “Frente Popular Antifascista Gallego”.
Acabada á guerra, durante a visita de Castelao a Nova York, o Frente Popular Antifascista Gallego transformouse en “Unity Gallega of the United States”, mellor coñecida como “Casa Galicia”. Nas primeiras reunións dos fundadores falouse da necesidade de ter un lugar propio onde os galegos se poideran reunir e satisfacer o anhelo de conservar a lingua, folklore, música e valores culturais.
No regulamento societario recóllese unha Declaración de Principios na que se manifesta o seu propósito de agrupar a todos os galegos de Estados Unidos, para así ter unha única representación ante as demáis colectividades do país e velar polo bo nome de Galicia. As finalidades da entidade aparecen recollidas nos Estatutos: “protección e axuda mutua aos asociados; instrución, cultura e recreo nos seus conceptos; cultivo das relacións fraternais coas demáis sociedades de fala española, institucións e pobos do país no que vivimos, inculcando nos seus membros o respeto e a obediencia as súas leis; cooperación coas demáis sociedades rexionais, donde queira que se atopen, na xestión do progreso social e económico da nosa rexión, no que sexa compatible coa declaración de principios”.
Uns anos máis tarde, en 1946, acabada de rematar a guerra mundial, Alfonso R. Castelao volveu a Nova York e foi nomeado o “primer socio honorario”. Dende 1951, a Casa Galicia honra a súa memoria anualmente.
Ao longo dos anos esta sociedade tivo un impacto positivo na colectividade hispana de Estados Unidos, sendo unha asociación de referencia na defensa da cultura e dos valores hispanos. En setembro de 1940, conseguiuse mercar unha sede social, que un ano despois foi destruída polo lume. Co seguro de incendios e a aportación financieira dos socios, fíxose con outra sede nun piso do nº. 105 Oeste da Calle 63, pero co crecemento da sociedade foi necesario mercar un edificio propio, no 113 Oeste da Calle 59. O edificio era vello e precisaba de moitos arranxos, e os socios prestaron toda a súa colaboración, tanto traballando como achegando cartos propios.
Foi nesta Casa Galicia da Calle 59 onde se crearon os primeiros grupos artísticos (baile,gaitas, rondalla, ect.) e se inició toda clase de actividade cultural, e a organización de festivais para recadar fondos co fin de sufragar os gastos da entidade. Entre as actividades da asociación son as actuacións dos grupos folclóricos as máis destacadas, que lle dan ademais unha identidade propia. Actúan ante os socios pero tamén participan anualmente no desfile do Día da Raza pola Quinta Avenida, noutros desfiles, na televisión, en universidades e noutras actuacións en Estados Unidos, España e Porto Rico.
Ademais das actividades culturais e sociais, en beneficio da comunidade galega, española e hispana de Nova York, tamén se interesou en fortalecer as relacións con Galicia: patrocinou moitas festas para a recadación de fondos co obxecto de beneficiar á Real Academia Gallega, á Cociña Económica, ao Sanatorio Marítimo de Oza, á Fundación Penzol de Vigo, ao Asilo de Ancianos de Lugo e outras institucións, nos anos máis difíciles que atravesou Galicia; enviou axudas económicas para as vítimas de naufraxios nos mares galegos, as inundacións de Valencia en 1959, o furacán de Porto Rico ou os terremotos de Chile (1960) e Perú (1970). Tamén enviou doazóns para as escolas de Castro Caldelas, Cecebre, Bañobre, etc. Unha das actividades máis destacadas da colonia española en Nova York foi iniciada por Casa Galicia, unha homenaxe a Severo Ochoa, gañador do premio Nobel en 1959, en medicina e fisioloxía.
Debido á construción do Coliseum, o concello de Nova York expropiou a sede da entidade e o edificio foi destruído. Mudouse entonces para o número 153 da Calle 64. Nembargantes, este edificio tamén foi expropiado en 1958, para darlle paso ao Lincoln Center. Esta vez mercou un novo edificio na Calle 41 e Novena Avenida. Pero de novo o concello expropiouno para a expansión do Port Authority Bus Terminal. En 1969, mercou o Wedster Hall, no 119 da Calle 11, entre as avenidas Tercera e Cuarta, esta vez pagando ao contado por un edificio, cun salón principal con capacidade para unhas 3.000 persoas. As numerosas expropiacións sempre resultaron favorabéis dende un punto de vista económico para a Casa Galicia.
O crecemento das capacidades físicas nesta nova sede, levou á expansión das actividades culturais e recreativas. En 1993, tendo en conta que un gran número dos socios residían en Queens, mercouse unha segunda sede, no 39-22 da Calle 30, en Long Island City, pero en diciembre del 1994 se inauguró finalmente el local actual situado en 37-09 31st Avenue, Astoria, Queens. A propiedad de Manhattan está alugada.
Entre as súas actividades recreativo-culturais destaca o seu grupo de baile con músicos (creado nos anos 40), un coro e un grupo de gaitas; en 1972 funda un grupo de gaitas chamado "Terra a Nosa" e o ballet galego "Lembranzas galegas". Tamén contan co Coro "Airiños" e unha rondalla.
Un dos directivos máis senlleiros da institución foi Emilio Flórez (presidente nos anos 1944-47, 1951-52, 1959-60, 1965-72 e 1974-76).
Na actualidade están nun momento de "impasse" tanto por problemas económicos de mala xestión como pola avanzada idade dos seus socios.

Sociedade fundada en abril de 1915 polos naturais dos concellos de Riotorto e A Pastoriza (Lugo) que residían na cidade da Habana. Creouse co nome de "Riotorto-Pastoriza" pero finalmente coñeceuse como "Sociedad de Recreo y Protección Emigrados de Riotorto" coa finalidade de estreitar as relacións entre as autoridades de Cuba e a representación en España e manter vivas as relacións coas sociedades afins; o seu obxectivo máis práctico era celebrar actividades recreativas e culturais para os seus socios. Tamén realizaron varias doazóns na súa terra como a dotación mobiliaria da escola da parroquia de Meilán, construída baixo os auspicios desta sociedade.
Foron presidentes da entidade Andrés Bargueiras no ano 1929 e Antonio Bouso en 1934.

Sociedade fundada na Habana polos emigrantes da comarca de Ferrol o 14 de xuño de 1909; o xerme desta entidade é a creación da agrupación "Juventud Ferrolana" o ano 1908 para participar nos actos programados con motivo da visita do buque-escola "Nautilus".
En xullo do ano seguinte reúnense nos salóns do Centro Gallego, baixo a presidencia interina de Adelardo Novo, un numeroso grupo de ferroláns e naturais dos concellos de Serantes, Narón, Neda, Valdoviño, Moeche e San Sadurniño que acordan constituír a "Sociedad de Instrucción, Recreo y Beneficencia Ferrol y su Comarca". Destes ferroláns alí reunidos, saíron os primeiros directivos fundacionais: Dr. Fontenla Leal, José García, Juan Domínguez, Angel Campos, José Fernández, Francisco Castro, Amador Freire Galdo e Andrés Luaces. Ángel Velo Filgueira foi o seu primeiro presidente, Adelardo Novo vicepresidente e Guillermo Cedrón secretario.
O seu obxectivo principal era facer desaparecer o analfabetismo nos lugares das zonas referidas e establecer varios premios en metálico para os gandeiros que acudisen ao concurso de gando que anualmente se celebraba en Ferrol polas festas na honra do marqués de Amboage.
A súa actividade a prol do ensino relanzaríase tras a chegada de Cedrón Gómez á presidencia da entidade en xaneiro de 1911; durante esta etapa, crean varias delegacións en diferentes localidades da illa, como Sagua ou Batabanó. Como forma de financiación e tamén de hermanamento dos socios organizaban bailes, verbenas e veladas teatrais, como as representacións no teatro Politeama.
O 5 de xuño de 1923 foi inaugurada a escola de Moeche, construída pola Sociedade.
Outra das súas iniciativas foi a edición do "Boletín de Ferrol y su Comarca", como órgano oficial da sociedade. O primeiro número desta publicación sae á luz en febreiro de 1911 e con periodicidade variable, mantense polo menos ata maio de 1912, cando se interrompe pola publicación da revista "Pro-Galicia". Outra iniciativa foi a creación dun órgano de expresión propio das sociedades galegas de instrución como "Labor Gallega", que aparece en decembro de 1913 dirixida polo ferrolán Juan Vicente Martínez Quenlle.
Esta entidade participou nas campañas de reivindicación do Comité Antiforal de Teis e do Comité Redencionista, colaborou económicamente no sostén da Real Academia Gallega e fixo varias doazóns á agrupación musical ferrolá "Airiños da miña Terra" entre outras actividades na súa terra natal.
En 1952 inauguran no Cemiterio "Colón" o panteón da Sociedade.
O seu actual presidente é Domingo Regueiro Regueiro e moitas das súas actividades están centradas na consecución de axudas para os socios máis necesitados.

Esta sociedade foi fundada na Habana polos naturais do concello de Abadín (Lugo) residentes na capital cubana, durante unha reunión que mantiveron o 23 de outubro de 1921 na casa dun conveciño, Bernardo Aguiar, na rúa Campanario, número 80. Nesta reunión quedou nomeada unha comisión organizadora da nova entidade que sería constituída oficialmente o 6 de xaneiro de 1922.

No momento da súa fundación tiñan previsto denominala como "Hijos de Abeledo, Corvite, Baroncelle y sus comarcas", por pertencer a ditas parroquias a maior parte dos socios fundadores; finalmente foi coñecida como "Hijos del Ayuntamiento de Abadín". A primeira directiva da sociedade estaba formada por Perfecto López Vidal, como presidente; José Díaz Pardiño, vicepresidente; secretario, Saturnino Regueira y Oseira, delegados polas parroquias que compoñen o concello: Jesús Ferreiro Díaz por Labrada, Manuel Leal Otero por Romariz, Antonio Díaz Pardiño por Fanoi, Magín Castiñeira Oseira por Abadín, José Cabado González por Goás, Perfecto López Vidal por Candia, Bernardo Aguiar por Aldixe, Generoso Anido por Abeledo, José Val por Corvite, Aparicio Portela por Baroncelle, Generoso Hermida por Moncelos, Ramón Fraga por Castromaior, e José Portela por A Graña de Vilarente.

A súa finalidade era construír escolas no seu lugar de orixe, atendendo primeiro ás parroquias máis abandoadas e necesitadas, como Cándia e Goás. Tamén contemplan nos seus estatutos obxectivos benéficos e recreativos: fomentar e estreitar a amizade entre todos os seus asociados e prestar auxilios morais e materiais aos socios que o precisaran.

En 1932 consiguen inaugurar no Cemiterio Colón un Panteón Social onde son soterrados os seus socios.

Nos anos 40 pasa a ser unha sociedade recreativa e benéfica.

Esta sociedade foi fundada na Habana o 5 de marzo de 1921 polos emigrantes da parroquia de Santiago de Buxán, concello de Val do Dubra, residentes en Cuba.
A súa Directiva fundacional estivo formada por: presidente, Manuel Fernández; vicepresidente, José Mesejo Nieto; secretrio, José Fraga Méndez; tesoureiro, Francisco Rivas; vicesecretario, Manuel Fraga Negreira; vicetesoureiro, Miguel Mesejo Nieto; vocais: Jesús Bardanca Romero, Manuel Mesejo Nieto, Jesús Blanco, Andrés Mariño, Joaquín Cambón, Manuel Iglesias, Serafín Rivas, Avelino Fraga, Alfonso Blanco, José M. Canedo. Contaba nos seus inicios con 147 socios, todos galegos.
Tivo finalidade instrutiva, e no ano 1922, sendo presidente José Mesejo, aprobaron en asembleia a construción dun edificio para colexio na súa parroquia de orixe. Tiveron tamén unha forte implicación política, publicando no ano 1923 un Manifesto Anticaciquil. No ano 1924 crearán unha delegación na súa terra natal que se ocupará de levar a bo término a construción da escola.
Dende 1997 é presidente Manuel Pérez Suárez, e conta cun total de 225 socios dos que 17 son galegos e 149 descendentes. A partir dese ano deixan de recoller nos seus estatutos a finalidade instrutiva, e pasan a ser unha sociedade mutualista e recreativa, centrando as súas actividades en manter unidos aos emigrantes galegos e aos seus descendentes, proporcionándolles determinados beneficios sociais, actividades culturais e recreativas, que propicien o desenvolvemento dos lazos socio-culturais con Galicia.

Esta sociedade foi fundada o 12 de agosto de 1928 na Habana polos naturais das parroquias de Pedrodeume, Bermui e Faeira, do concello de A Capela residentes na illa de Cuba. A iniciativa xurdíu de tres destes emigrantes: Manuel Anca Grueiro, Alejandro Hermida Grueiro e Juan López Formoso.
Os seus obxectivos foron o fomento da instrución na súa terra natal e a mutualidade para os seus socios.
En 1930 apoian unha campaña ante a Deputación da Coruña a favor da construción da estrada de Ribadeume a Permui. Na cidade da Habana destacaron as súas actividades de carácter social: auxilios económicos por enfermidade e visitas aoss socios enfermos ademáis de actividades recreativas: organización de festivais para conseguir fondos e arranxar panteóns sociais.
Ao longo da súa historia esta sociedade estivo presidida por: Francisco Grueiro Rivera, Baltasar Antón Tenreiro, Andrés Fernández Moré, Antonio Barro Cabarcos, Danivel Vázquez Gayoso, Rosendo Caveiro Meizoso, Fermín Corral Adega, Antonio Carballo Fernández, Manuel Anca Grueiro, Armando Mon López; desde 1988 é presidente da entidade Oscar Olimpo Machado Naranjo.

Sociedade fundada na Habana en 1908 polos naturais do concello de Cerdido, emigrantes en Cuba, baixo o nome de "Pila Ancha", coa finalidade prioritaria de fomentar a instrución na súa terra natal e o facilitar a unión entre os seus asociados, organizando festas e un banquete anual.
En Galicia financiou a construción e o mantemento de dous planteis escolares de ensino primario, nas parroquias de San Antonio do Barqueiro e de San Martiño de Cerdido; estes edificios eran arrendados ao concello de Cerdido, coa condición de que instalasen alí as aulas para os nenos e nenas da zona. Esa cota era dedicada á conservación dos edificios, axudas pecuniarias para os alumnos e como pensións para os seus socios carentes de recursos.
O seu presidente actual é Calixto R. García Díaz.

Esta sociedade de emigrantes naturais de Baleira (Lugo) e residentes na Habana foi fundada o 24 de setembro de 1926. O seu primeiro presidente foi Antonio Barreira Pereira.
Segundo o seu regulamento os seus obxectivos eran procurar por todos os medios ao seu alcance, a protección moral e material dos seus asociados e contribuír ao desenvolvemento cultural dos mesmos, propoñendo recreo e distracción. En 1928 organizan festas para recadar fondos para a construción dun Panteón social.
No ano 1940 editan un Boletín Oficial para manter informados aos socios das súas actividades sociais.
Na actualidade o seu presidente é Angel Fernández Pérez.

Esta sociedade foi fundada polos emigrantes naturais do concello coruñés de Mañón residentes na cidade da Habana, liderados por Andrés Peña Castro, Francisco Penabad e Constantino Castro Vidal. Esta entidade era tamén coñecida como La Unión Escolar Mañonesa.
Dende a súa creación tiña como fin prioritario fomentar e difundir a instrución gratuíta na súa terra natal, tal e como se recollía nos seus primeiros estatutos, que datan de 1909: «1º. Fomentar y difundir la instrucción gratuita en Mañón (Galicia-España) y demás parroquias de su Ayuntamiento (...); 2º. Interesarse por los inmigrantes que de allá vengan a Cuba, con preferencia por aquellos que carezcan aquí de familiares, prestándoles toda la protección posible; estrechar los lazos de amistad entre todos los mañoneses (...); 3º. Cuidar de los intereses generales de la comarca mañonesa; proteger y mejorar su agricultura y ganadería e iniciar las industrias que se derivan de estos dos principales elementos de la riqueza de nuestro país natal.
Art. III. Para realizar practicamente los propósitos que sobre instrucción determina el artículo anterior, se procederá del siguiente modo:
1º. Construyendo un plantel de enseñanza elemental para ambos sexos, que reúna las mejores condiciones, en el lugar más céntrico de Mañón, plantel que sostendrá la Sociedad a la mayor altura pedagógica que se pueda, sin perjuicio de establecer antes la enseñanza en un local acondicionado para el caso y de crear y establecer tantos otros como la necesidad y la práctica aconsejen; 2º. Llevar estos mismos beneficios a las parroquias colindantes, dándose siempre preferencia a las que con mayor intensidad se deje sentir la necesidad de la enseñanza; 3º. Estableciendo y sosteniendo escuelas periódicas o ambulantes, sin perjuicio de subvencionar las ya establecidas con esta u otra organización, ya sean oficiales o particulares; 4º. Creando premios para alumnos y profesorado; 5º. Subvencionando y costeando a ser posible, estudios superiores a los alumnos que más se distingan, con preferencia siempre a los que tengan vocación por la enseñanza pedagógica o agrícola; 6º. Instalando y sosteniendo bibliotecas o salones de lecturas; organizando conferencias y veladas instructivas y todo cuanto se pueda realizar con tendencias de elevar el nivel cultural de nuestra patria».
A sociedade pronto contou con delegacións en diversas cidades cubanas como Regla, Casa Blanca, Guanabacoa, Puentes Grandes, Marianao, Pinos, Cañas, Güines, Matanzas, Colón, Unión de Reyes, Cruces, Cienfuegos, Sagua e Caibarién; e en cidades doutros países como en Nova York, Brooklyn ou Madrid. Coa colaboración de todos conseguiron fondos para levar a cabo os diversos proxectos sociais.
No mes de maio de 1911, constituíuse unha delegación en Mañón presidida por Andrés Pigueiro. Durante unha visita a Mañón, Andrés Peña Castro, alma da institución na Habana, mercou unha grande extensión de terreo no sitio coñecido como Cabeza de Muros para construír un edificio escolar.
En 1912, a sociedade aluga unha casa no lugar do Campo, na que instala provisionalmente unha escola para os nenos da parroquia, escola que foi dotada de mobiliario e material educativo, incluso a entidade se encargaba de pagarlle ao mestre.
Ese mesmo ano, merca unha casa na Habana, na rúa Jesús del Monte, co propósito de alugala. As rendas conseguidas estaban destinadas a sufragar os gastos das escolas da entidade. Na década dos anos 20 financia a construción de tres edificios escolares na parroquia de Santa María, nos lugares de Segade, Barreiros e A Panda. En 1925, merca unha casa, xa construída, no lugar da Casanova, que acondiciona como escola e vivenda do mestre.

Sociedade fundada na cidade da Habana por emigrantes da parroquia de Santo André de Lousada, concello de Xermade (Lugo). O seu primeiro presidente foi José García Castro.
Dende a súa fundación terá como principal obxectivo fomentar e soster a instrución gratuíta na súa parroquia natal. Para levar adiante esta finalidade, a entidade patrocinaría unha escola de ensino primario para ambos os sexos; a sociedade non descartaba ampliar os seus obxectivos cara ao ensino secundario se as circunstancias o esixían. Os seus esforzos víronse coroados pola construción da escola do Pazo, que se inaugurou en 1918.
Ademais, a sociedade dotou aos agricultores da parroquia de Lousada de moderna maquinaria debulladora de cereais.
A renovación dos seus estatutos en 1931 supón que os seus obxectivos e o seu nome cambien, pasará a chamarse Progreso de Lousada. Sociedad Cultural y de Socorros Mutuos, e terá como principal finalidade fomentar a cultura e o progreso moral e material entre os habitantes da parroquia de Lousada; non se esquece dos seus fins instrutivos e especifica que coidará do ensino primario no seu distrito, ademais de implantar novos métodos na agricultura en xeral en Xermade. Foron obxectivos tamén establecer un fondo de socorros mutuos entre os asociados e emprestar protección aos naturais daquela localidade que cheguen á illa de Cuba como emigrantes, auxiliándoos en todo o posible.
Colabora en numerosas melloras para a súa vila, contribuíndo con importantes cantidades de cartos para a construción dunha estrada ou o tendido de electricidade e de teléfono do concello.
A súa andaina remata o 29 de maio de 1957, data en que aproba por unanimidade a súa fusión coa de Hijos de Roupar, que tiña os mesmos fins. Pasa a ser unha nova sociedade que recibe o nome de Roupar y Losada, que continúa a existir na actualidade.

Esta sociedade foi fundada na Habana o 8 de xullo de 1957, pola fusión das sociedades "Hijos de Roupar" (creada o 12 de xuño de 1913) e "Progreso de Lousada" (fundada o 30 de xaneiro de 1916), ambas creadas polos veciños das citadas parroquias, do concello de Xermade, residentes na illa de Cuba.
A súa finalidade será proporcionar actos de recreo e esparcimento a beneficio dos seus asociados, practicar a beneficencia mutua e contribuír ao engrandecemento da súa terra natal. A súa primeira Xunta Directiva formárona como presidente, Juan A. Fraguío e no cargo de director, Lázaro Seco y Alonso e na actualidade está presidida por Sara Caridad Roca Argüelles.

Esta sociedade cultural e de beneficencia foi fundada na Habana o 14 de marzo de 1926 por un grupo de emigrantes do municipio de A Peroxa, en Ourense.

Segundo o seu Regulamento, cuxa reforma foi aprobada o 17 de xullo de 1932, o seu obxectivo principal foi "fomentar la unión entre todos los naturales de ese Ayuntamiento, así como propender a realizar toda clase de actos culturales, benéficos y socorros".

Este centro foi creado en 1879, polo que é a sociedade de emigrantes galegos máis antiga que segue funcionando no mundo. Foi fundada como un centro asistencial, cultural e recreativo por iniciativa de diversos persoeiros da crecente colectividade galega residente no país, como: Antonio Varela Stolles (primeiro presidente fundacional da nova entidade), Francisco Vázquez Cores, José Mª Quintiana, José Fariña, Jesús Martínez, José Mosteiro, Jesús Rey, Evaristo Novoa, Benigno Salgado y Vázquez, Genaro J. Calvo e Tomás Salgado y Vázquez.
A institución naceu inspirada no ideal de unificación da colonia galega, co fin de que os seus membros contaran cun lugar propio para lembrar, practicar, compartir e difundir os seus costumes e tradicións.
Tal como aparece reflexado na súa acta de instalación: “En Montevideo a los trienta días del mes de Agosto de mil ochocientos setenta y nueve, previa invitación hecha en algunos periódicos de esta capital por los señores Benigno Salgado y Vázquez y Tomás Salgado y Vázquez se reunieron en la casa habitación del Sr. José Mª Quintana gran número de hijos de Galicia, cuyos nombres constan en el libro correspondiente. Los iniciadores de esta reunión significan que el objeto de la convocatoria era proponer la fundación de una sociedad que se intitulará "Centro Gallego".
A inauguración oficial deste centro, con grandes festas, ás que asistiron o máis importante da sociedade uruguaia e da colonia española, celebrouse o 13 de xuño de 1880.
No regulamento do Centro Gallego de 1885 aparecen especificados os seus obxectivos e aspiracións: “Art. 4:
1º- proteger a los gallegos, sean o no socios, en especial a los que residen en la República.
2º - proporcionar a los asociados la instrucción que sea posible; pero, en particular, la primaria que se precisa para ser miembro útil de la humanidad
3º - promover entre los asociados, y entre todos los Gallegos, el espíritu y amor de paisanaje y españolismo, por medio del buen trato y la leal y franca comunicación
4º - celebrar los grande shechos de la humanidad, las glorias de España y principalmente las de Galicia, con solemnidades y demostraciones especiales
5º - enaltecer el nombre de nuestra Patria, honrar a sus hijos beneméritos y demostrar, a los que no la conocen, la honradez, ilustración, amor patrio y elevados pensamientos que generalmente distinguen a los hijos de las provincias gallegas
6º - propender a la prosperidad de la República Oriental del Uruguay
7º - fundar una sección, con reglamentación especial, para proteger al inmigrante gallego, y a los comprovincianos residentes en la República
8º - establecer escuelas nocturnas de adultos; y, cuando los fondos de la sociedad lo permitan, una o más diarias, para los hijos de los socios y para todos aquellos que le sea posible, las cuales serán gratuias
9º - dar conferencias que abracen todos los ramos del saber humano en general; pero muy especialmente, pondrá su empeño en difundir los conocimientos más necesarios en la práctica de la vida diaria social y doméstica
10º - facilitar a los asociados todo género de diversiones que se armonicen con las buenas costumbres
11º - proteger a todos los gallegos y demás asociados, contra todo género de arbitrariedades e injusticias que con ellos se cometían, y aconsejarles en todo, en aquellos trances en que pueda peligrar su honor, su vida o sus intereses
12º - figurar colectivamente como sociedad española que es, en todo acto patriótico que tienda a honrar el nombre de España”.
Xa dende os seus inicios este centro tivo unha grande aceptación entre a colectividade e o número de socios creceu cada ano. Converteuse en poucos anos nunha das sociedades de emigrantes máis importantes do país e mesmo de América. Destacaba pola atención aos socios a nivel instrutivo e asistencial, pero sobre todo polas grandes festas e banquetes, convertíndose nun dos lugares de reunión de máis resonancia da capital.
O Centro Gallego prestou fundamental atención, durante os seus primeiros anos de existencia a dous tipos de actividades: a educacional e a de protección. A instrutiva a través de clases que se dictaban na institución e de veladas literario-musicais que foron o antecedente mediato da traxectoria cultural iniciada pola entidade. En relación coa protección era atendido por unha dependencia especial do Centro, denominada "Oficina Central de Protección” que como publicaba nun anuncio na prensa local "esta oficina recibe y hace conocer todas las demandas de socorros, auxilios, trabajo y trabajadores. Facilita a todos los gallegos, en primer término a los socios, cuantos datos y conocimientos es posible, tanto referentes a la capital como a la campaña. Gestiona activamente todos aquellos asuntos que lo merezcan. Facilita recomendaciones, siempre que puede, para toda clase de personas y corporaciones: pone a disposición de los socios cuantos datos económicos, geográficos y estadísticos puedan darse, para cuyo efecto hace uso de la Biblioteca y archivo del centro".
Nos anos 20 teñen como prioridade conseguir unha sede social que estivese en consonancia coa imaxe de prestixio que se pretendía dar ante a colectividade e tamén ante a sociedade uruguaia. En 1928 inauguran un palacete na rúa San José, nº 870, que a día de hoxe continúa a ser a súa sede, deseñado e construído polo arquitecto Alfredo R. Campos. O edificio constitúe unha verdadeira xoia arquitectónica, e é un dos palacios máis fermosos da capital; nel atopamos a a Sala "Valle Inclán", a Sala de Honra "Rosalía de Castro, a Biblioteca "Concepción Arenal", a Sala de Lectura "Castelao", un magnífico restaurante, varias salas de Reunións, aulas, sala de teatro con capacidade para 500 espectadores, etc. que ofertan un amplo servizo e comodidades, para os seus socios. Este valor arquitectónico e cultural do Centro, así como o seu bo estado de conservación (foi restaurado nos anos 80 con axudas da Xunta de Galicia), o converten nun elemento referencial na arquitectura urbana de Montevideo (en 2004 foi declarado Monumento Histórico).
Conta tamén cunha extensión de 28.000 metros cuadrados, na zona de Carrasco, na que está edificado un parque social e complejo polideportivo dirixido, sobre todo, aos socios máis xóvenes, descendentes de galegos, a través das súas actividades deportivas, sociais e culturais. En 1928 é unha das entidades promotoras da creación da “Asociación Protectora de la Cultura Gallega".
En 1930 iniciou unha campaña para financiar a construción dunha residencia de estudiantes na Universidade de Santiago de Compostela.
Xa nas últimas décadas prestan servizos sociais aos socios, pero sobre todo destacan polas súas actividades culturais e recreativas. Conta cunha escola de baile rexional galego, con 120 alumnos, unha escola de danza española con 80 alumnos e clases de gaita e guitarra. O grupo de baile galego "Alborada", con 30 compoñentes, actúa nas festas do centro e da colectividade, como tamén o coro infantil, 130 voces blancas, formado polos fillos e netos dos socios.
Tamén ten unha escola de ballet clásico.
Durante os seus anos de historia editou diversas revistas, boletíns como voceiros do seu labor societario, sempre co título de "Galicia" (no período 1925-30 a revista "Galicia" foi dirixida polo escritor galego Julio Sigüenza) ou "Breogán".
Hai que destacar o gran número de personalidades que acudiron ao Centro ao longo destes anos, nomes propios da cultura galega, uruguaia e española como: Gregorio Marañón, Rafael Alberti, Alfonso R. Castelao, Ramón Otero Predayo, Eduardo Blanco Amor, Juan Zorrilla de San Martín, Carlos Zubillaga Barrera, etc.
Actualmente os estatutos sociais foron reformados e adaptados á nova situación da colectividade, destacando novas finalidades ao servizo dos emigrantes galegos:
"1.-Fomentar y estrechar mediante agradable y conveniente comunicación y trato continuos, los fraternales vínculos que deben unir a todos los gallegos residentes en esta república y a éstos con sus descendientes.
2.- Difundir, valiéndose de los medios que considere más eficaces, el conocimiento de Galicia, y de todo lo que enaltezca, honrando a los gallegos que, en la región o fuera de ella, se hayan distinguido y se distingan por sus talenteos o virtudes; así como ensalzar el nombre de España, rindiendo el honor debido a sus glorias e hijos más preclaros.
3.- Secundar en la medida de lo posible, toda acción progresista que se inicie en bien de Galicia, manteniendo con este propósito, relaciones directas con las sociedades regionales establecidas, o que se establezcan, tanto en sus cuatro provincias como fuera de ellas.
5.- Facilitar a los asociados todo género de distracciones y esparcimientos compatibles con las buenas costumbres, y fomentar la instrucción musical, literaria artística y que permita organizar funciones teatrales, certámenes, conciertos y otras manifestaciones de cultura social que recreen e instruyan.
6.- Crear un fondo especial de beneficencia, con los recursos que se obtengan de veladas literarias, musicales, rifas, bazares, donativos, suscripciones y fiestas que se dediquen a tal propósito para socorrer a los gallegos sin recursos aquí residentes, especialmente cuando se hallen enfermos.
7.- Contribuir a vigorizar las relaciones entre españoles y rurguayos, de manera que en toda ocasión solemne para éstos, se evidencien los leales sentimientos de aquéllos.
8.- Y promover, en cuanto lo sea posible, el bienestar moral y material de los asociados y de la colectividad gallega establecida en este país".

Este centro foi fundado por un grupo de emigrantes galegos, naturais da provincia de Ourense, liderados por Emilio Sampil, ourensán de nacemento e figura destacada da colectividade emigrada en Uruguai. A sociedade foi creada para “unir a todos los hijos de la provincia de Ourense, los oriundos que lo desen y las personas que quieran adherirse”, tal e como se recolle nos estatutos fundacionais.
Según estes, os obxectivos da mesma son: “Unir a todos os fillos e orixinarios de Ourense provincia e capital, nunha amplia solidariedade moral e material; defender a cultura galega sempre e cando non ofreza trabas á fraternidade humana; manter unha sección de información sobre os principais asuntos de Ourense e Galicia na produción artística e científica; realizar festas típicas, para recreo dos socios e as súas familias”.
Conta cunha sede social da súa propiedade, mercada nos anos 60: trátase dun local situado a 250 m. da Avenida 18 de julio, que conta con secretaría, sala de usos múltiples onde se desenvolve a vida social dos socios (realizan xogos de salón, proxección de videos e diapositivas, pequenas exposicións, conferencias, etc.), un pequeno escenario para espectáculos con capacidade para 300 persoas, un salón de reunións que comunica co bar, biblioteca e unha ampla terraza.
Trátase dunha entidade recreativa e cultural. En colaboración co Patronato da cultura gallega de Uruguay, realizaron a gravación da primeira misa en galego de todo o mundo “Bajo la Cruz de Santiago“.
No centro funciona dende hai anos unha “Oficina de información de turismo” que difunde material publicitario sobre Galicia.
A Xunta de Galicia concedeulles a Galeguidade.
Na actualidade conta con 286 socios dos que 194 son galegos.
Unha parte das súas actividades fainas en colaboración coas outras institucións españolas do Uruguai: ciclos de conferencias e exposicións, competicións deportivas, celebración anual de festas internas, nas que participan tanto o coro como o grupo de danzas de folklore galego da sociedade, ademais do ballet de folklore crioulo do Centro.

Esta sociedade foi fundada polos emigrantes naturais da parroquia estradense de Rubín residentes na Habana e seguía o exemplo de sociedades de instrución como a Alianza Aresana. A noticia da súa fundación aparece rexistrada na revista habaneira Galicia, na que se pode ler: «El pasado domingo se reunió en el local de la sociedad regional “Orfeón Ecos de Galicia”, gran número de entusiastas hijos de la colonia de Rubín, iniciadores del proyecto de construcción de un edificio destinado a escuela en donde se dará instrucción gratuitamente a los niños de ambos sexos de aquella circunscripción [...]». Pola súa finalidade instrutiva tamén foi coñecida como Unión Escolar de Rubín.
Como socios fundadores, dun total de 86, citaremos a Francisco Paz Andión (primeiro presidente da entidade e un dos seus principais promotores), José Rodríguez Vila (tesoureiro), Pedro Fragoso Martínez (primeiro secretario), Ramón Taboada, Maximino Baltar, Manuel Paz, Maximino Balseiros, Eduardo Brea, José Besteiro, Felipe Iglesias, Antonio Sedes, Antonio Rodríguez, Manuel Pena e Francisco Pereiras Maceira, entre outros.
Poucos meses despois, nomean ao Sr. Manuel Matos Sanmartín como delegado da sociedade na Estrada, quen se ocuparía de xestionar os cartos enviados dende a Habana para a construción do edificio escolar. Neste crearíanse dúas aulas, unha de nenos e outra de nenas, que debían cumprir as máis modernas condicións hixiénicas e pedagóxicas do momento.
Xa en 1908, na súa memoria social, destacan o labor dos emigrados de Rubín noutros lugares do mundo, como Cádiz, onde se creou unha delegación o 1 de novembro de 1907 presidida por Manuel Balseiros e que, ao pouco tempo de abrir unha subscrición, manda á súa parroquia natal a cantidade de 615 pesetas para este proxecto escolar. Tamén en México inician unha colecta liderada por Manuel Agrelo. En Bos Aires, Marcelino Canabal envía, no nome dos seus veciños residentes na Arxentina, a cantidade de 125 pesetas para este fin.
En 1910, a sociedade habaneira pasa a formar parte do Comité Federativo de las Sociedades Gallegas de Instrucción.
Aínda que a escola se rematou en 1913, non será ata 1915 cando poida ser inaugurada cunha grande festa. Ata 1923, dende A Habana se ocupaban do seu mantemento e incluso pagaban o soldo do mestre; nese ano fúndase en Rubín unha escola nacional que pasaría a ocupar este edificio.

Este comité foi creado pola "Casa de Galicia de Montevideo” e outras entidades galegas, para, a través da súas activdades, apoiar e loitar desde Uruguai, pola autonomía galega. A nova institución estivo liderada varios anos polo xornalista, escritor e médico galego, Constantino Sánchez Mosquera.
Uns meses despois da súa creación edita o xornal "Raza Celta" (1934-1935), como voceiro das ideas do comité; nas súas páxinas publican numerosos defensores das ideas autonomistas e federais. Este xornal tamén foi dirixido por Sánchez Mosquera. No xornal proclámase un galeguismo pleno e radical, cun claro rexeitamento ao centralismo español e un apoio firme ao Partido Galeguista, non exento dalgunhas críticas; fai tamén un chamamento ao afastamento da política de partidos e ten unha actitude belixerante contras os republicanos e, en xeral, as formacións da esquerda política, antinacionalistas; apoio firme ao Partido Galeguista (non sen algunhas críticas) e se implican totalmente na tarefa de dar pulo á cultura galega e participar –informando, opinando– na vida política do país.
O comité organiza diversas actividades sociais para recadar cartos que mandar a Galicia para axudar a diversos organismos e entidades culturais e científicas como o Seminario de Estudos Galegos, a Real Academia Galega, a Universidade de Santiago, a Residencia de Estudantes da USC ou a mesma Biblioteca América. Segundo eles, o apoio ás citadas institucións representa a vía axeitada para a renovación do país e para a súa rexeneración e modernización.
Tras a guerra civil este comité practicamente desaparece.

Esta sociedade cultural foi fundada o 1 de xaneiro de 1917 por antigos ex-alumnos do Plantel escolar do Centro Gallego "Concepción Arenal" co obxecto de cultivar a cultura galega e cubana entre os seus socios. Entre as súas actividades destacaron a organización de veladas artísticas, concertos musicais, conferencias, xogos deportivos e todo canto favorezese á cultura física, moral e esparcemento dos seus socios.
A directiva fundacional estivo constituida por: José Lens Gómez, como presidente; vicepresidente, José Ramudo; secretario, José Abraira Jartin;vicesecretario, Ceferino Neyra; tesoureiro, Jesús Lamazares; vicetesoureiro, Rosendo Bernardo; vocais: Benito Rodríguez, José Bermudez Nieto, Rogelio de la Serna, Perfecto López Vidal, Manuel Blanco Sueiro, Benigno López, José Sa Martín, Miguel Pierres, Marcelino Alcubilla, Manuel Vázquez, José Rañó, Ángel Rivera, Ángel Barreiro, Ignacio Piñeiro,Saturnina González, Carmen Otero, Herminia Vázquez, Elisa Ajo, Elena Mata, Elena Cacheiras.
Na actualidade o seu presidente é Francisco Avena.

Esta sociedade foi fundada na cidade da Habana por naturais das parroquias de San Simón e Samarugo, do concello lucense de Vilalba. A súa finalidade prioritaria, recollida nos estatutos sociais, era «a protección mutua, material y moral entre todos los emigrados de ambas parroquias y la creación de una casa-escuela con todos los adelantos modernos en el punto más céntrico y más conveniente de las citadas parroquias, Samarugo y San Simón».
A primeira xunta directiva estaba formada por Jesús Rouco Cortiñas, como presidente; Jesús Otero, vicepresidente; José M.ª Fraga, secretario; Antonio López Graña, vicesecretario; Santiago Prieto, tesoureiro; Jesús Cillero Camba, vicetesoureiro; e José M.ª Seijo Lafuente, Jesús Cuba Restrebada, Antonio Yáñez Fraga, José Gacio García, José Antonio López Ramudo, Avelino Yáñez Castro, Jesús González Cortiñas, Ramón Díaz Funcasta, Manuel García Trastoy e Ramón Barro Polo, como vogais.
Outros presidentes destacados da entidade foron Jesús Riva (1914), Eulogio Coira Rodríguez (1915), Jesús Cuba Restrevada (1919), José María Yáñez (1929) e Antonio Román Cuba (1938).
No ano 1915 aproban en asemblea o financiamento por parte da entidade dun edificio en San Simón para destinalo a escola dos nenos/as da parroquia: «El fin que perseguimos de fundar una escuela en San Simón y dotar de maestro a la actual de Samarugo (...)».
A escola de San Simón da Costa foi inaugurada en 1921, pero ata 1929 non funcionou como tal.
A partir de 1928 mantén economicamente unha escola na parroquia de Samarugo nun local alugado. Nos anos 40 aproba a construción dunha casa-escola nesta parroquia.
En asemblea social no ano 1948, ante as dificultades coas que se atopan para levar a bo fin a construción desta casa-escola, aproba a cesión das dúas escolas ás parroquias respectivas, coa condición de que debían ser administradas por medio duns padroados (en Costa e en Samarugo) e que debían ser dedicadas a escolas e colexios. Outra condición era que o Concello colocase en ambos os edificios unha placa de bronce, na fronte da fachada, coa seguinte inscrición: «Esta casa-escuela ha sido construida por la Sociedad "Unión de San Simón y Samarugo" radicada en La Habana en el año 1913». Finalmente, esta cesión fíxose efectiva o 27 de novembro de 1950.
A sociedade a partir de entón cambia a súa finalidade principal e céntrase na beneficencia e o apoio mutuo aos asociados.