Unidade documental composta 01 - Documentación do Panteón

Esta sociedade de instrución e socorros mutuos foi creada na cidade da Habana por iniciativa dun grupo de emigrantes naturais do concello ourensán de Coles residentes en Cuba.
Destacan entre os seus fundadores, nomeados anos despois presidentes de honra da entidade, Preciosa Vázquez, Ramón González, Ramón Varela Novoa, José Rivero, Antonio Fernández e Constantino Añel.
A súa primeira directiva estivo formada por Manuel García Vázquez, como presidente; vicepresidente, José Otero; tesoureiro, José Rivero; vicetesoureiro, Antonio Cintas; secretario, Gerardo González; e vicesecretario, Aquilino Requejo.
Dende a súa creación, as súas actividades estaban centradas en ofrecer servizos mutualistas aos socios e conseguir cartos para poder financiar a construción dunha escola laica no seu concello natal. No Regulamento de 1912 aparece como fin principal o de favorecer ao obreiro ourensán procurándolle medios e facilidades para a súa mellora.
En Galicia, no ano 1911, a Sociedad Agraria de Coles, falta de recursos económicos para rematar o edificio que estaba facendo na súa localidade, ponse en contacto coa entidade habaneira, á que ofrece os terreos e parte do edificio xa construído, para continuar coas obras e así establecer nun breve prazo a escola. Desde Cuba aceptan o ofrecemento e aproban o presuposto para o remate do edificio, que funcionará como escola mixta.
Houbo moitas disensións entre ambas as entidades, pois a sociedade de agricultores pretendía que unha parte do edificio se convertese no seu local social, mentres os emigrados de Cuba querían, que fose unicamente escola para os nenos/as da parroquia. Finalmente, foi inaugurado como centro educativo o 26 de novembro de 1913, baixo o nome de Colexio «La Luz». Desde esa data a sociedade cubana ocupouse de enviar regularmente cartos para o seu mantemento.
En 1917, na memoria anual da entidade aparece reflectido este labor e destácase que o colexio conta con 105 alumnos/as. En 1920 dótano dunha nova aula onde se impartían clases de corte e confección para as nenas.
Esta sociedade mantivo unha ampla actividade a prol da instrución en Galicia; pertenceu dende 1912 ao Comité Representativo de las Sociedades Gallegas de Instrucción de Cuba.
Na actualidade segue existindo con finalidade recreativa e mutualista.