Unidad documental compuesta 01 - Libros de rexistro de socios

Esta entidade foi creada en 1914 polos emigrantes naturais do partido xudicial de Vilalba, residentes en Bos Aires. En 1918, os socios aproban en asemblea xeral o cambio de nome, pasando a chamarse "Centro Villalbés, de protección, cultura y recreo".
Un dos promotores da fundación desta entidade, foi Tomás Barro, quen ocupou o cargo de presidente durante moitos anos.
En 1915, apróbase os primeiros estatutos sociais, onde aprecen claramente reflectidos so fin de protección, cultura e recreo aos que aspiraban: "Art. 1. Servir de vínculo entre los hijos del Partido de Villalba y sus asociados; art. 2. Proporcionar a sus asociados en casod e enfermedad y de acuerdo con estos estatutos: asistencia médica a domicilio, en sanatorio propio o no, medicamentos, subsidios y repatriación; art. 3. Amparar a sus asociados en la vindicación de sus derechos civiles o de otro orden cuando les fueran mermados injustificadamente; art. 4. Crear un fondo de beneficencia para socorrer a sus asociados en los casos no previstos por estos estatutos; art. 5. Proteger y vigilar la emigración a este país que venga dirigida a sus asociados".
Durante os anos 20 ten o proxecto de construír un hospital-asilo no concello de Vilalba, para o que recaudan fondos con distintas actividades recreativas e abre unha subscrición permanente para este fin. Con esta finalidade crean un "comité pro-asilo" en Vilalba ao que en 1925 envían 5.000 pesetas. Parellamente realiza varios xiros de cartos para paliar casos de necesidade puntuais na súa localidade natal, como por exemplo a doazón de 2.500 pesetas para axuda dos máis necesitados.
En 1926, o Sr. Rábade, ex-presidente da entidade, ofrécelles unha casa da súa propiedade de dous pisos con dúas fanegas de terra e un prado, para que instalasen alí un escola e os terreos fosen empregados como complemento do soldo polo mestre, con carácter de usufruto; a sociedade debía encargarse de arranxar o edificio. En novembro organiza unha función artística e baile familiar a beneficio da escola que van crear en Tamboga (Cospeito). Nembargantes non temos constancia de que finalmente esta escola fose construída.
En 1932 a directiva mantén conversacións coa sociedade de Cospeito. Esta sociedade foi creada por un grupo de e socios que se separaron do "Centro Villalbés" en 1926. Finalmente en agosto de 1938 fusiónanse ambas as dúas e a nova entidade pasa a denominarse Centro Villalbés - Cospeito.