Unidade documental composta 04 - Programas

Xa a fins do século XIX moitos dos betanceiros residentes en Bos Aires reuníanse na zona do vello Palermo para celebrar as festas patronais de San Roque. Estes encontros impulsaron a necesidade de encauzar por medio dunha institución a solidariedade cara aos paisanos que quedaban na súa terra ou aos que emigraban cara estas terras totalmente desprotexidos. A súa fundación oficial data do 10 de decembro de 1905 e xa nos seus estatutos recollen como fin primordial estreitar os lazos de unión entre todos os nativos de Betanzos e o seu partido xudicial que residían na Arxentina, así como manter relacións de amizade coas sociedades galegas en Galicia e fóra dela.
Entre os seus obxectivos destacan ademais fomentar a axuda entre os socios, sexa proporcionando traballo ou outra ocupación, de acordo ás actividades de cada un e prestar toda axuda material e moral; atender, amparar, defender e repatriar aos betanceiros necesidos, cos recursos do centro; celebrar veladas literario-musicais, reunións sociais deportivas, festas campestres e toda clase de xogos lícitos, para a expansión dos socios e das súas familias; contribuír á maior cultura e instrución dos asociados, organizando conferencias instrutivas, creando unha biblioteca e salas de lectura de publicacións rexionais, nacionais e extranxeiras.
O seu lema foi "Por Betanzos, a cultura e a solidariedade entre os seus fillos".
Pouco despois da súa fundación comeza a editar unha revista social, titulada "Betanzos", cunha tirada de 11.000 exemplares e que aínda hoxe se segue a publicar. Tamén publica outras revistas como "Nueva Historia", editada pola subcomisión xuvenil do centro e colabora con outras institucións para a edición de "Nueva Galicia"; así como numerosos folletos e memorias sociais.
Esta entidade estivo tradicionalmente moi vinculada coas ideas de esquerdas e amosou sempre o seu apoio a IIª República española e ao nacionalismo galego, vinculándose a ela persoeiros destacados como Castelao (presidente honorario), Ramón Suárez Picallo, Antón Alonso Ríos, Elpidio Villaverde, Andrés Beade Dopico, Osvaldo Dans Varela, etc.
En 1950 crea un grupo de baile e danza "César Quiroga", formado por 22 bailaríns e un corpo de gaitas "Sementeira" e en 1952 forman a coral "Os Rumorosos" e un conxunto de gaiteiros "Betanzos", que actuou con grande éxito nas festas da colectividade deses anos. No ano 1975 comeza a funcionar unha escola de danzas.
Moitas das súas actividades recreativas e culturais están centradas na celebración das súas festas de agosto, creando no ano 1970 a Iª Semana de Betanzos en Buenos Aires, con exposición de pinturas, mostras do libro galego, festivais folclóricos e a edición dun xornal.